2023'te Eklenen En Yeni UNESCO Dünya Mirası Alanları

Dünyamızdaki kültürel ve doğal alanların korunması bizden sonraki nesle bırakılabileceğimiz bir miras olması ülke fark etmeksizin son derece önemlidir. Evrensel mirasa sahip çıkmak sadece belirli bir zümre ya da ülkenin değil tüm insanlığın sorumluluğundadır. Zaman içerisinde tahrip olan, bozulan, yok olan kültürel mirasların korunması ancak bilinçli bir girişimle mümkün olabilir.

Bu bilinci geliştirmek ve dünyanın miraslarına sahip çıkabilmek adına 17 Ekim – 21 Kasım 1972 tarihleri arasında Paris’te düzenlenen 16. Genel Konferansı’nın 17. oturumunda “Dünya Kültürel ve Doğal Mirası’nın Korunmasına Dair Sözleşmesi” kabul edilmiştir. Bu anlamda tüm dünya uluslarının sahip olduğu değerlerin bir platformda korunması ve gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde aktarılması hedeflenmiştir. 

Bu sözleşme, insanların tarihi boyunca farklı kültür ve medeniyetlerin bizlere bıraktığı mirasları en iyi şekilde korumayı taahhüt eder. “Birinin kaybı tüm insanların hafızasının kaybıdır” mottosu ile yola çıkılmış ve dünyadaki evrensel değerler koruma altına alınmıştır.

Dünya Mirası Listesi, yeryüzündeki tüm kültürel ve doğal varlıklara dünya mirası olarak bakar ve listesine korunması gereken mirasları ekleyerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlar. 

UNESCO Dünya Mirası Listesinin Amacı

Dünya mirası listesinin neden oluşturulduğu bununla ne yapılmaya çalışıldığını tek tek ele almak gerekirse şu maddelere yer vermek mümkün:

Ülkelerin bu sözleşmeyi imzalamaya teşvik edilmesi ile bu ülkelerin kültürel ve doğal miraslarının korunması amaçlanmıştır.
Konvansiyona taraf olan ülkeler kendi ulusal sınırları içerisinde kültürel ya da doğal değer taşımakta olan alanlarının koruma altına alınmasına teşvik edilmesi.

Dünya mirası kapsamında muhafazaya alınan bölgelerin üzerinde yönetim planlarının kolaylaştırılmasının sağlanması.

Bu bölgelerde kapsamlı bir koruma programı geliştirerek hem profesyonel eğitim alanları oluşturmak hem de taraf olan ülkelerin bu miraslarının korunması için profesyonel destek sağlamak.

Zaman içerisinde yıpranmış, yok olmaya yüz tutmuş dünya mirası alanları için acil önlemler almak, gereken yerlere destek sağlamak. 
Konvansiyonel taraf olan ülkelerde kültürel ve doğal miras bilincini geliştirmek, sivil farkındalık faaliyetlerine destek vermek olmak. 

Mevzu bahis ülkelerin yerli halklarının kültürel ve doğal miraslarının korunması ve muhafaza edilmesi adına teşvik vermek.

Dünyadaki kültürel ve doğal mirasların korunabilmesi hususunda uluslararası bilinç ve iş birlikleri oluşturmak.

Konvansiyon kapsamında devle temsilcilerinin de raporları ile tehlikede olan dünya mirası alan ve bölgeler için dünya mirası fonu oluşturmak.

Devletler tarafından yapılan dünya mirası başvuruları ICOMOS, ICCROM ve IUCN gibi uluslararası uzmanların yer aldığı kurumlar tarafından değerlendirilir. Ve uygun başvurular bu kapsamda hızlı bir şekilde ele alınır. 

Avrupa'da Görülmesi Gereken 10 UNESCO Mirası için buraya tıklayın.

En yeni UNESCO Dünya Mirası Alanları Hangileri?

Yapılan son çalışmalarda elde edilen verilere göre 897 kültürel, 218 doğal, 39 karma varlık toplamda 1154 bölge ve kalıntının olduğu saptanmıştır. Bu 2021 itibarı ile geçerli olan bir listenin bilançosudur. 2023 senesi itibarı ile de Birleşmiş Milletler Eğitim, Sanat, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından 27 yeni bölge daha listeye eklenmiş durumdadır. 2023 senesinde yeni eklenen bu bölgeler arasında ülkemizde yer alan ve Frig uygarlığından günümüze kadar gelen başkent Gordion Antik Kenti de yer almaktadır. 

Ülkemizdeki UNESCO Kültür Mirasları'nı öğrenmek için buraya tıklayın.

Diğer dünya ülkelerine bakıldığında ise Kamboçya, Çin, Madagaskar, bazı kültürel öneme sahip Avrupa kasabaları, Azerbaycan, Vietnam gibi ülkelerdeki tarihi miraslar yıl itibarı ile listeye girmiştir. Bunların belirlenmesinde Dünya Miras Komitesi’nin 2022 ve 2023 senelerinde yaptığı çalışmalar ön ayak olmuştur. 

Daha önce de belirttiğimiz gibi bazı ülkelerin kendi kültür ve doğal alanlarını koruma isteği ile komiteye yaptıkları başvurular incelenmiş ve bu doğrultuda seçimler gerçekleştirilmiştir. Komisyon başvuruda bulunan alanlarda olağanüstü evrensel değerlere sahip, doğal ve estetik algı açısından önemli olan alanları değerlendirmiş ve listeye eklenmesine karar vermiştir. 

Komisyonun dünya mirası sayılabilmesi için önceden oluşturduğu birtakım kriterleri söz konusudur. Önceden sözleşmeyle mutabık kalınan bu on kriterden en az birini taşıyan bölgelerin listeye girmesine karar verilmiştir.  Günümüzde Rusya’nın devam eden işgali nedeniyle Ukrayna’da yer alan Ayasofya Katedrali ve manastır binaları gibi pek çok önemli kültürel ve tarihi miras koruma altına alınmıştır. 

UNESCO Dünya Mirası Alanlarının Güncel Listesi

İşte 2023 senesinde dünya mirası alanı seçilen yeni bölgeler ve UNESCO Dünya Mirası Alanlarının yeni listesi:

• Hindistan, Santiniketan Yerleşkesi
  Kore, Tümülüs Mezar Höyükleri
  Türkiye, Gordion Antik Kenti
  Kamboçya, Koh Ker Tapınağı
  Letonya, Kuldīga
  İpek Yolu, Zarafshan Karakum Koridoru
  Guatemala, Tak’alik Ab’aj Ulusal Arkeolojik Parkı
  Almanya, Erfurt Orta Çağ Sinagog’u
  Litvanya, Kaunas Kasabası
  Çek Cumhuriyeti, Žatec Kasabası
  Moğolistan, Deer Taş Anıtları
  İran, Pers Kervansarayı
  Etiyopya, Gedeo Kültürel Peyzajı
  Azerbaycan, Köç Yolu
  Eriha, Tell es-Sultan Arkeolojik Alanı
  Hindistan, Hoysalas Toplulukları
  Menorka, Talayotik
  Kanada, Tr’ondëk-Klondike Bölgesi
  Endonezya, Yogyakarta Kozmolojik Ekseni
  Tunus, Djerba
  Martinik, Pelée Dağı
  Rusya, Kazan Federal Üniversitesi Astronomi Gözlemevleri
  Etiyopya, Bale Dağları Milli Parkı
  Fransa, Maison Carrée Roma Tapınağı
  Danimarka, Viking Kaleleri
  Kongo, Odzala-Kokoua Ormanları
  Çin, Antik Çay Ormanları