Merakla Beklenen Netflix Belgeseli: Boeing Davası

18 Şubat 2022’de yayına giren Netflix’in yeni belgeseli Downfall The Case Against Boeing (Düşüş: Boeing Davası), 346 kişinin yaşamını yitirdiği iki Boeing737 MAX uçağını, kazaya yol açan hataları, gözden kaçanları ve kârı artırmak amacıyla dünyanın en büyük uçak üreticisinde güvenliğin nasıl tehlikeye atıldığı konusundaki soru işaretlerini inceliyor.

Oscar adayı belgesel yapımcısı Rory Kennedy’nin yönettiği, Mark Bailey ve Kevin McAlestern tarafından yazılan 89 dakikalık belgesel gazetecilere, kurbanların ailelerine ve uzmanlara bu korkunç trajedilerin nasıl gerçekleştiğine, şirketin bu olaylarla nasıl başa çıktığına ve Boeing’e açılan davalara odaklanıyor.

Belgeselde keşfedilen iki uçak kazası var. 29 Ekim 2018’de düşen Endonezya Lion Air Flight 610 ve 10 Mart 2019’da düşen Etiyopya Havayolları Flight 302. Beş ay arayla meydana gelen bu iki uçak kazasında 300’den fazla can kaybı oluyor.  Endonezya Lion Air Flight 610, 29 Ekim 2018’de Jakarta’dan Pangkal Pinang’a uçuşunun kalkıştan 13 dakika sonra Java Denizi’ne düşüyor. Tüm 189 yolcu ve mürettebat yaşamını yitiriyor. Düşen uçak yepyeni bir Boeing 737 MAX uçağıydı ve bu kaza ile Lion Air’in tarihindeki en ölümcül kaza olarak kayıtlara geçiyor.

Kazanın ardından ilk olarak birçok kişi pilotları suçluyor. Fakat Endonezyalı müfettişler kara kutulardan biri olan uçuş veri kaydedicisini (FDR) buluyor ve Singapur Ulaştırma Güvenliği Soruşturma Bürosu tarafından soruşturma başlatılıyor; ama kokpit ses cihazı bulunamıyor. Etiyopya uçuş kazasından 7 ay sonra kokpit ses cihazı bulunuyor ve NTSC, bu kazaya neden olan hataları listelediği nihai raporu yayınlıyor. Yayınlanan raporda, daha önceki bir kokpit sorunu nedeniyle uçağın uçuşa başlamadan önce yere indirilmesi gerektiği, sensörün uygun bir şekilde test edilmediği, uçağın manevrasında birtakım sorunları olduğu ve bunun uçuşu zorlayan etmenler olduğu belirtiliyor. Raporda, birinci pilotun prosedürler listesini gözden geçirmekte zorlandığı, kaptan pilotun kontrolleri teslim etmeden önce kendisine gerektiği gibi brifing vermediği ve uçağın bakım günlüğünde 31 sayfanın eksik olduğu da belirtiliyor.

Soruşturma raporunun yayınlanmasından sonra dönemin Boeing Başkanı ve CEO'su Dennis Muilenburg, şirketin (NTSC) güvenlik tavsiyelerini ele aldığını ve bu kazada meydana gelen uçuş kontrol koşullarının bir daha tekrarlanmaması için 737 MAX'in güvenliğini artırmak için eylemlerde bulunduğunu söylüyor. Bununla birlikte, Bloomberg (Fortune aracılığıyla) Ocak 2020'de Boeing'in 737 Max'i uçurmadan önce pilotlarının simülatör eğitimine konulmasını istediği için iç mesajlarda Lion Air ile alay ettiğini bildiriyor.

Etiyopya Havayolları'na ait 302 sefer sayılı uçak, Etiyopya-Kenya seferini yapan ve havalandıktan altı dakika sonra Bishoftu kasabası yakınlarında düşen bir uçak. Hayatını kaybeden çok sayıda yolcunun arasında İtalyan arkeolog Sebastiano Tusa ve Nijeryalı-Kanadalı akademisyen Pius Adesanmi de yer alıyor.

Etiyopya Sivil Havacılık Kurumu, 11 Mart'ta kokpit ses kaydedicisini ve uçuş veri kaydedicisini ele geçirildikten sonra olayla ilgili soruşturma başlatıyor. Nihai rapor hala yayınlanmamakla birlikte, otorite uçağın saldırı sensörlerinin açısına dayanan bir uçuş sabitleme programı olan Manevra Özellikleri Büyütme Sistemi (MCAS) ile ilgili sorunları olduğunu ortaya çıkaran bir geçici rapor yayınlıyor. Lion Air uçuşundaki pilotlar, hatalı bir sensör nedeniyle uçağı aşağıya doğru gösteren MCAS sistemiyle de mücadele ettiği belirtiliyor.

Boeing’e Karşı Açılan Davalar

Endonezya Lion Air Uçuş 610

Aralık 2018'de, birinci pilotun ailesi, uçağın sensörlerinin yanlış uçuş verileri sağladığını ve şirketin pilotlara uygun talimatlar vermediğini söyleyerek Boeing'e karşı ihmal iddiasıyla dava açıyor.

Eylül 2019'da CNBC, Boeing'in Lion Air uçuşundan kurbanların aileleri tarafından açılan davaları karara bağladığını ve ailelerin her birinin en az 1,2 milyon dolar aldığını bildiriyor.

Etiyopya Havayolları Flight 302

BBC News geçen yıl Kasım ayında, Boeing'in Etiyopya 737 Max kazasında ölenlerin aileleriyle anlaşmaya vardığını, uçak üreticisinin ailelerinin şirketten cezai tazminat istemeyi reddetmesi karşılığında ölümlerinin sorumluluğunu kabul ettiğini bildiriyor. Bunun sonucunda Boeing hisseleri yüzde bir düşüşle 218.50 dolara geriliyor.

Aynı ay, Boeing yöneticileri hissedarlarla yönetim kurulunun güvenlik gözetimi konusunda 237,5 milyon dolarlık bir dava üzerinde anlaşmaya varırken, Reuters iki kazanın Boeing'e 20 milyar dolara mal olduğunu ve Boeing'in ABD Adalet Bakanlığı ile 2,5 milyar dolar para cezası ve tazminat içeren ertelenmiş bir kovuşturma anlaşmasını kabul ettiğini bildiriyor.

Düşüş: Boeing Davası belgeseli, Boeing’in iki uçağın çarpışmasının sorumluluğundan kaçmaya çalıştığını ortaya koyuyor. Yapılan araştırmalarda uçağın sensörlerinin arızalı olduğunu, pilotların yeni uçuş kontrol yazılımını nasıl çalıştıracaklarını bilmediklerini ortaya çıkarıyor. Belgeselde Boeing’in bu tasarım kusurunu bildiğini ancak uçak üreticilerinin bu kusuru görmeden gelmeyi tercih ettiği anlatılıyor. Rory Kennedy yönettiği bu belgeselde şaşırtıcı bir gerçeği ortaya koyuyor. Bu gerçek FAA (Federal Havacılık İdaresi) tarafından yürütülen TARAM (Ulaştırma Uçağı Risk Değerlendirme Metodolojisi) adlı bir rapordan geliyor. Bu raporda Endonezya Lion Air Uçağının düşmesinin ardından Boeing uçağınım 15 kez düşme ihtimalinin olduğunu ortaya çıkarıyor.

Düşüş: Boeing Davası, Boeing'e Karşı Dava, ilk kazada pilotun eşi, pilotlar, havacılık uzmanları, eski Boeing çalışanları, kazayı haber yapan gazeteciler ve Boeing'in potansiyel katılımı, ABD Kongresi'nin 737 Max'in güvenliğiyle ilgili soruşturmasından bölümler de dahil olmak üzere hayatını kaybedenlerin ailelerinin yer aldığı, bir zamanlar saygı duyulan bir firmanın Wall Street'in baskılarına nasıl yenik düştüğünü ortaya koyan bir soruşturma belgeselidir.

***Boeing uçaklarla ilgili daha fazlasını öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.***