Antik Dünyanın Dev Anıtı: Rodos Heykeli

Geçmişe bakıp Antik Çağ uygarlıklarını hatırlamayı gerçekten seviyoruz. Neyse ki, birçoğu bize yüzyıllar önce insanların nasıl yaşadığını bilmemizi sağlayan izler bıraktı, ancak diğer durumlarda zamana karşı koyamayan anıtlar ve mimari ögeler var. Bu, MÖ 226'da meydana gelen bir depremde yıkılan tanrı Helios'a adanmış bir heykel olan Rodos Heykeli'nin durumudur. Rodos Heykeli, MÖ 3. yüzyılda dikilmiş devasa bir dini heykeldi. Ege Denizi'nde bulunan bir Yunan adası olan Rodos'taydı ve Yunan mitolojisinde Güneş tanrısı Helios'u temsil ediyordu. Yaklaşık 33 metre yüksekliğindeydi. Heykelin yapımı yaklaşık 12 yıl sürdü.

Adaya gelen ziyaretçileri etkileyen muazzam boyutu nedeniyle heykel, Büyük Gize Piramidi, İskenderiye Feneri ve Olympia'daki Zeus Heykeli de dâhil olmak üzere Antik Dünyanın Yedi Harikası listesine girdi. İnşa edildikten 50 yıldan biraz fazla bir süre sonra, muhtemelen MÖ 226 yılında bir depremle yıkıldı. Hikâyeyi anlatmak için tek bir bronz veya taş parçası bile kalmadı.

Rodos Heykeli hakkında bilinen her şey Polybius, Yaşlı Pliny veya Strabon gibi eski yazarların bıraktığı haberler sayesindedir. Konstantin VII Porphyrogeneta, Philo ve Suriyeli Miguel'in Bizans kroniklerinde de referanslar bulunabilir.

Peki, onu antik dünyanın yedi harikasından oluşan seçkin gruba girmeye layık kılan neydi?

Böylesine büyük bir proje Haris'e emanet edilmişti. Muhtemelen rüzgârın savurduğu uzun saç yeleleri üzerinde ateşli alevlerden oluşan bir figür tasarlamıştır. Bunlar güneş tanrısının karakterize edildiği özellikleriydi. Ayrıca, zamanın bazı madeni paralarında görülen Helios portresini karakterize eden, bu tür belirgin hatlara sahip, neredeyse melek gibi, hafifçe aralanmış dudaklı bir yüze sahip olması da muhtemeldir. Devasa boyutları, şehirdeki diğer yapılardan daha üstün olması ve güneş ışınlarının bronz yüzeye etkisi ile heykel, şüphesiz onu gören herkeste hayranlık uyandırmış olmalı.

Rodos Heykeli hakkında gerçekler

Bulunduğu yer: Yunanistan'ın Rodos adasında, muhtemelen Mandraki Limanı

Temsil ettiği kişi: Güneş tanrısı Helios

Tamamlandığı yıl: MÖ 280

Yıkıldığı yıl: MÖ 226

Hazırlanması ne kadar sürdü: 12 yıl

Boyu: 33 metre

Hangi malzemelerden yapılmıştır: Bronz (dışta), demir ve taş (yapıda) ve mermer (taban üzerinde).

Heykeli inşa eden kişi: Yunan heykeltıraş Lindoslu Haris

Heykel neredeydi?

Heykeli Mandraki limanının girişinde boğazın kıyılarından birine dikilmiş olarak gösteren en iyi bilinen tasvirlere rağmen, gerçek şu ki böyle dev bir heykelin tam olarak burada yer aldığını kanıtlayacak hiçbir kanıt yok. Dahası, heykelin tam olarak bu konumda olması pek olası görünmüyor.

Heykelin limanın girişinde durması bile mümkün olduğu söylenir, ancak heykelin ve boğazın ölçüleri göz önüne alındığında, heykelin suyun üzerinde durması ve altından gemilerin geçmesine izin vermesi neredeyse imkânsızdır. Yüzyıllar boyunca üretilen çeşitli temsiller, bu yanılgıyı pekiştirmeye yardımcı oldu. Heykelin daha iç kesimlerde, özellikle de güneş tanrısına adanmış bir tapınağın bulunduğu şehrin merkezinde olduğuna inanan uzmanlar var. Ancak bu teoriyi destekleyecek de hiçbir kanıt yok.

Rodos Heykeli nasıldı?

Tanrı Helios'un heykelinin tam olarak neye benzediği bilinmiyor, çünkü kesin bir tasviri yok. Yukarıda da söylediğimiz gibi, bugün bildiğimiz, gerçeklikten çok sanatçıların hayal gücünü ortaya koyan temsillerdir. Antik Tarih Ansiklopedisi yöneticisi Mark Cartwright'a göre, heykelin neye benzediği hakkında bize fikir verecek hiçbir model günümüze ulaşmadı. Madeni paralar üzerindeki tanrı Helios'un tasvirleri, onun güneş ışınları ile bir taç takmış olabileceğini göstermektedir. Ancak en popüler temsillerde gördüğümüz gibi tanrının bir meşale kaldırdığı söylenemez.

Heykelin boyutları göz önüne alındığında, rüzgâr ve havanın tahribatına direnmek için bir sütun şekline sahip olması muhtemeldir. Benzer şekilde, kolların ya yanlara yapıştırılması ya da tamamen kaldırılması gerekiyordu. Aksi takdirde, başka herhangi bir poz, bütün için ciddi stabilite sorunları yaratırdı.

Öte yandan, devin liman girişinin her iki yanında bir ayağı olduğu şeklindeki yaygın fikri şimdiden bir kenara bırakabiliriz. Bu, bacak ve bacak arasındaki toplam mesafenin 120 metre olduğu anlamına gelirdi.

Rodos Heykeli neden inşa edildi?

Bu anıtsal heykel, kentin MÖ 305'te bir kuşatmaya karşı kazandığı zaferin anısına Makedonya kralı I. Antigonus'un oğlu I. Demetrius'un ordusu tarafından yapılmıştır. Rodos, ticaret yolları üzerinde stratejik bir konuma sahipti. Antigonus'un adanın kontrolünü ele geçirmek istemesinin ana nedenlerinden biri de buydu. Ama yapamadı. Bir yıllık kuşatmadan sonra Makedon orduları geri çekilmek zorunda kaldı. Rodoslu savaşçıların cesaretinin şerefine, dünyanın en büyük heykelini dikme fikri doğdu. Böylece Rodos Heykeli bir özgürlük sembolü olarak ortaya çıktı.

Rodos Heykeli neden Güneş Tanrısı'nı temsil ediyordu?

Rodoslular, adanın koruyucu azizi olan tanrı Helios'a tapıyorlardı. İnşası on yıldan fazla süren ve muazzam miktarda kaynak tüketen bu büyüklükteki bir işi yalnızca ateşli bir tapınma açıklayabilir.

Depremle yıkılan bir mucize

66 yıl aradan sonra M.Ö. 226 yılında meydana gelen deprem onu yere serdi. Tanrı yerde yatıyordu ve Rodos sakinleri onu bu şekilde bırakmaya karar verdiler, çünkü zamanın bir kâhini bunun tanrıların iradesi olduğuna dair güvence verdi. Heykel, MS 654'te Müslümanların akınlarından birinde tunçları ganimet olarak almalarına kadar yaklaşık 900 yıl bu şekilde kaldı.